Traditionele Moederdag – kaarten kunnen sommigen verdriet berokkenen. Net als traditionele Vaderdag – kaarten.
- Het geluk van een kind begint in het hart van de moeder. (Phil Bosmans)
- Mama, je bent echt de allerbeste moeder o.i.
- Mijn moeder Staat altijd voor iedereen klaar, heeft superkracht, geeft de fijnste knuffels, heeft altijd een luisterend oor. Is mijn beste vriendin. Geeft onvoorwaardelijke liefde. Vergeeft en vergeet. Is de allerliefste moeder!
- Een dikke zoen en mijn liefste lach, op deze Moederdag.
- Omdat God niet overal kon zijn, heeft hij de moeder geschapen.
- Mama, staat altijd voor mij klaar, leerde mij te zijn wie ik ben, geeft mij liefde en kracht, steunt mij als ik het nodig heb, houdt onvoorwaardelijk van mij. Lieve Mama, ik hou van jou.
Wat in deze blog verwoord wordt voor Moederdag geldt ook voor Vaderdag, zoals er ook narcistische vaders als moeders bestaan.
Het leven in een gezin verloopt niet op rozen.
Niemand is perfect, ook onze ouders niet, onze broers en zusters niet, en wijzelf zijn niet perfect, elk kind ook niet. Redenen genoeg om conflicten te doen ontstaan. Maar perfectie hoeft niet.
Moederdag kaarten hoeven ook niet die perfectie uit te stralen, want dat is niet de realiteit waar de moeder voor staat. Sommige moeders besteden hun kind uit aan een au-pair, een kinderopvang, een instelling enz., waar de moederrol wordt overgenomen door een team. Ook voor die moeders is het moederdag.
Toch zijn er moeders die een persoonlijkheidsstoornis hebben. En er zijn moeders die slecht gedrag hebben, en nog juist niet in de gevangenis beland zijn, doordat ze hebben kunnen ontsnappen. Er zijn ook moeders die egoïstischer zijn dan anderen.
Dan zijn er ook de narcistische moeders.
Maar er zijn ook de narcistische dochters, die hun moeders van narcisme verwijten. Er zijn ook moeders die voor alles en iedereen een oplossing weten te vinden en er onder doorgaan. Gelukkig zijn er ook moeders en vaders die tussen al die moeilijke karaktertjes grenzen weten te trekken en zichzelf blijven.
Maar zou dat kunnen bestaan moeders die niet van hun kinderen kunnen houden?
Was je ongewenst? Niet gepland? Niet verwacht? Was het voor jouw moeder een teleurstelling om zwanger te zijn? Was het voor jouw moeders een teleurstelling dat jij er was? Kreeg je geen aandacht de eerste levensweken? Je werd niet gevoed, noch geknuffeld. Liet je moeder de zorg over aan anderen?
Net in die intieme zorg ontstaat de band met het kind, en leert het kind op zichzelf te vertrouwen, ondervindt het geborgenheid en veiligheid en voelt zich geliefd. Een basis die in de eerste levensjaren van vitaal belang is voor de verdere ontwikkeling.
Later werd je ook verwaarloosd. Uren lag je te wenen zonder een troostend woord. Je had een beperking en er werd niet naar omgezien. Tegenover je broer en zuster werd je achteruit gestoken, minderwaardig behandeld en werd je als het domme wicht beschouwd. Je kreeg minder kansen.
Dan breekt weer de Moederdag en Vaderdag periode aan, en dan gaan we evalueren hoe onze ouders die rol hebben vervuld.
Waarschijnlijk naar best vermogen. Maar wat met die moeders die hun kind hebben verwaarloosd, die moeders die het ouderlijk gezag verloren zijn? Die moeders die niet naar hun kind om zien.
Helaas, ze maken geen kaarten voor veel van deze moeders.
Terwijl we door de rekken met Moederdag – kaarten bladeren, lezen we over een geïdealiseerde visie op het moederschap: moeders die hebben opgeofferd voor hun kinderen, die er altijd waren voor hun kinderen, die hun kinderen geliefd en gekoesterd hebben en die duidelijk maakten dat hun kinderen altijd eerst kwamen.
Natuurlijk zijn er ook moeders die aan die beschrijving beantwoorden, en waar de daden ook bij hun woorden gevoegd worden. Dus niet alleen dat ze respect eisen, omdat dit nu éénmaal past bij het imago dat ze ophangen.
Maar die het respect en gezag krijgen omdat ze zo goed zijn zowel wat attitude, voorbeeldfunctie als opvoedingsvaardigheid betreft.
Weet je er zijn moeders die naar hun kind een verjaardagskaart sturen met een tik op de vingers?
En er zijn ook zoveel moeders die hun kinderen vergeten en de rug toekeren. Net zoals vaders trouwens. Maar dat is een minder taboe.
Weet je dat er moeders zijn die incest plegen, die een symbiotische relatie aangaan met hun kinderen, die hun kinderen blijvend verwonden door ze in hun narcistische leerschool te brengen, of door hen te bedreigen en te bestoken met leugens over hun vader? Moeders die hun kinderen voortdurend eisen stellen, zoals hun vader haten.
We lezen over moeders die er waren om elk pijntje te kussen, overal naartoe te rijden, nooit een voetbalwedstrijd misten, en zelfgemaakte brownies te maken. Moeders die staan wachten aan school met een snack.
We lezen over moeders die ‘s avonds laat als hun kind een slechte date had in gesprek waren met hun zoons en dochters. Moeders die als een beste vriend zijn,’ s werelds beste moeders. Zeker, deze moeders bestaan. Maar waar ergens?
Voor degenen onder ons die niet over de moeders beschikken waar op kaarten geschreven wordt, kan de selectie van een kaart een uitdaging zijn. Voor ons lijkt het een provocatie, een trigger, zeker als je hebt gebroken met je moeder.
Ik bedoel, waar zeggen alle kaarten: “Bedankt voor het beste wat je kon doen, zelfs als het niet perfect was?”
Maar voor dochters van narcistische moeders kan Moederdag ronduit geselend aanvoelen.
We weten dat wat we doen (of het kaartje dat we sturen) niet goed genoeg zal zijn en toch, velen van ons volharden om toch aandacht te geven aan onze moeder.
Dus als de tulpenknoppen elk jaar hun groene toppen uit het ontdooide vuil gluren, gaan gewonde dochters en zonen elk jaar door de rekken rond Moederdag op zoek naar een kaart die hun moeder zal plezieren zonder de realiteit van hun eigen levenservaring te verraden.
Want juist jezelf afvallen bezorgt die moeizaam opgebouwde eigenwaarde weer een nieuwe deuk.
Wat komt er uit als je blijft zoeken naar de meest onschadelijke kaart die je kan vinden voor je narcistische moeder voor moederdag? Meestal is dat dan iets zoals “Wens je een speciale dag” of “Geniet van jouw Moederdag.’
Volwassen kinderen van narcistische ouders worden daardoor gedwongen kaarten te bekijken over de moeders die ze wensten. Ze worden geconfronteerd met de ontberingen die ze hebben gehad en het misbruik dat ze hebben doorstaan.
Dat verlangen pijnigt hen; een verlangen naar een moeder die ze nooit zullen hebben.
Wij vinden dat liefde, als een vrouw een moeder wordt, aangeboren is. Maar klopt dat?
En voor veel vrouwen is dit het geval. Sommige biologische ontwikkelingen gaan dankzij onze hormonen in de richting van een moederinstinct. En plotseling zijn we verrukt over onze baby’s.
Het geluid van hun geschreeuw trekt aan onze harten. We kijken eindeloos in hun gezichten. En we kunnen hun kleine voeten gewoon niet van ons afhouden. Maar wat als er daar iets mis gaat met de hormonen, en dan spreek ik nog niet van postnatale depressie.
Wat als deze ontwikkeling er genetisch niet is?
Wat als die koppeling tussen zwanger zijn en de emotie van verwachting en moederinstinct er niet is?
Misschien is de moeder een narciste?
Wilde ze het kind aborteren en mocht het niet?
Er was gewoon dat gevoel niet voor dat kind of nog erger ook geen empathie met een ander.
Onze cultuur geniet van deze geïdealiseerde kaart visies op het moederschap.
Moederdag en moederidealisering gebruikt onze maatschappij om ons alles te laten kopen of verkopen, van luiers tot auto’s tot levensverzekeringen.
De waarheid – in tegenstelling tot wat Pampers of Hema ons wil laten geloven – is dat het moederschap ingewikkeld is.
Liefde is doordrenkt met momenten van haat.
Hoeveel ouders gaan beslissen om het kind te laten huilen als het elke nacht als het 2 jaar sinds zijn geboorte 2 malen huilend wakker kwam? Ik heb grote zekerheid dat in veel gevallen ouders pas ingrijpen als het kind meer dan 30 min huilt, volgens de redenering het kind zal zich wel in slaap huilen.
We raken gefrustreerd, we verliezen onze kalmte en we zijn niet pedagogisch vaardig genoeg om onze kinderen te geven wat ze nodig hebben. We zijn niet perfect.
Er zijn momenten dat we willen verdwijnen. Dat we ons afvragen: waarom dacht ik ooit dat dit moederschap of vaderschap een goed idee zou zijn?
Het lieve kind hoeft ook niet geïdealiseerd te worden.
Maar dan komt onze jongen en geeft ons een knuffel, of die zielige, verontschuldigende kleine blik, of erkent dat we inderdaad gelijk hadden toen we zeiden dat het onmogelijk is om je sokken aan te trekken na je schoenen, en ons hart smelt helemaal opnieuw.
“Goed genoeg moederschap” is onvermijdelijk doorspekt met breuken, mislukkingen en – misschien wel het belangrijkst – reparaties. We leren gelukkig bij, over onszelf en over ons kind dankzij reflectie, buikgevoel en studie.
Maar soms zijn deze mislukkingen erger dan de goedaardige breuken in een liefhebbende moeder-kind relatie.
Soms ontwikkelt er iets vreselijk mis in het moederproces.
Sommige moeders kunnen hun kind niet echt liefhebben.
Ze zijn ooit zelfs zo gekwetst geweest en hun genetische aanleg was zo dat ze erg narcistisch zijn ingesteld.
De wereld weet niet wat ze hiervan moet denken; het is geen gespreksonderwerp op mamablogs of op data en praten we er zelfs niet over met onze beste vrienden.
Als je het zelf niet hebt ervaren, is het moeilijk voor te stellen dat sommige vrouwen zo incompetent zijn door hun eigen trauma’s. Dat ze zo wanhopig om hun eigen leegte te vullen hun kinderen niet kunnen zien als unieke individuen die liefde waard zijn.
Moeders met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zien hun kinderen als een verlengstuk van zichzelf; een object om afgewezen of ongewenste aspecten van jezelf, een concurrent en een bron van afgunst op te projecteren.
Narcistische moeders leven in hun eigen realiteit gebouwd rond een visie van zichzelf als “goed” en waardig voor eindeloze aandacht en aanbidding.
Ze zullen doen wat nodig is om dit zelfbeeld te behouden, schijnbaar zich niet bewust van het wrak dat ze in hun kielzog achtergelaten.
Een echte narcist heeft niet de vaardigheid om relaties te vormen – althans niet op de manier zoals de meeste mensen over ons denken. Een narcistische moeder kan alleen andere mensen, inclusief haar eigen
kinderen, zien als objecten die haar eigen behoeften frustreren of verwerkelijken. Narcistische moeders denken en voelen compleet anders dan de meeste moeders.
Ze zijn zich ook van geen kwaad bewust. In tegendeel het is voor narcistische moeders vrij gangbaar wat er gebeurt want het is het kind dat de oorzaak is als er iets misloopt volgens hen. Of het is de vader die de oorzaak is van alle ellende dat het kind meemaakt. Voor niets nemen die moeders hun verantwoordelijkheid op.
Wat zegt de psychologie over de moeder – kind band en hoe die wordt opgebouwd?
Psychoanalyticus en kinderarts D.W. Winicott zei:
“De moeder staart naar de baby in haar armen en de baby staart naar het gezicht van zijn moeder en vindt zichzelf daarin op voorwaarde dat de moeder echt naar het unieke, kleine, hulpeloze wezen kijkt en niet haar eigen verwachtingen, angsten, en plannen voor het kind.
In dat geval zou het kind zichzelf niet in het gezicht van zijn moeder vinden, maar eerder de eigen projecties van de moeder. Dit kind zou zonder een spiegel blijven en zou voor de rest van zijn leven tevergeefs naar deze spiegel zoeken. ‘
Je kunt bedenken wat een invloed het op het kind heeft als de moeder vol afschuw haar kleine kind aankijkt.
Kunnen en mogen denken over trauma bij jonge kinderen.
Soms wordt beweerd dat baby’s en peuters “geen trauma overhouden” aan vreselijke gebeurtenissen waarvan ze getuige zijn, bijvoorbeeld: een bloedbad in hun vertrouwde kinderdag verblijf, met eventuele steekwonden en ziekenhuisopname(‘s) tot gevolg.
Men stelt dan “dat het kind te jong is om het zich te herinneren”. Dat was te lezen in verschillende kranten in Vlaanderen, anno 2013, door een dergelijke gebeurtenis in een kinderdagverblijf in Dendermonde.
We zouden het maar al te graag geloven. Het kan bovendien ook nog een kern van waarheid bevatten, althans wanneer de omstandigheden na dergelijk gebeuren herstel mogelijk maken.
Dat betekent wanneer er voldoende goede opvang is voor zowel de gekwetste kinderen als hun geschokte ouders, en wanneer er voldoende ruimte blijft om dat trauma een plaats te geven in het levensverhaal van het kind en zijn omgeving.
Wanneer veilige, competente en vertrouwde zorgfiguren beschikbaar zijn, verloopt herstel vlotter en is het mogelijk dat de gevolgen van dergelijke trauma beperkt blijven. Maar als dat niet zo is, door een afwezige moeder als gevolg van armoede, persoonlijkheidsstoornis, medicatie of middelen misbruik?
Redenen waarom we moeilijk kunnen en durven denken dat ook al jonge kinderen gekwetst en zelfs getraumatiseerd kunnen worden:
Hoe kijken we naar kinderen?
Het heeft te maken met hoe we naar kinderen kijken, en hoe we over trauma denken. De manier hoe we naar kinderen kijken is de voornaamste reden wellicht dat we onze kinderen bij voorkeur gezond en gaaf willen denken, dromen en voorstellen. We zien jonge kinderen als intact, onschuldig.
Precies omdat goede zorg zo belangrijk is voor de ontwikkeling van een jong kind, is het haast een ondraaglijke gedachte dat intrusieve, schokkende en traumatische ervaringen zich op zo jonge leeftijd kunnen voordoen, en dat het kind er ernstige kwetsuren aan kan overhouden.
Het vergt een ‘reset’ in de geest van een gezonde, zorgzame volwassenen om zich te kunnen voorstellen dat heel wat jonge kinderen al veel te vroeg blootgesteld worden aan overmatige stress, een gebeuren met levenslange gevolgen.
Toch is het voor kinderen met kwetsende ervaringen in hun voorgeschiedenis van groot belang dat volwassen zorgfiguren hun beeld van het onschuldige en ongeschonden kind kunnen bijstellen en kunnen openstaan voor tekenen van kwetsuur.
Deze kinderen hebben immers hulpverleners, leerkrachten, artsen en vooral ouders nodig. Zorgfiguren dus die hun signalen van kwetsuur en gekwetste ontwikkeling opvangen. Zorgfiguren die bereid zijn de moeizame weg naar een zo evenwichtig mogelijk leven te gaan.
Deze nood wordt zeker niet altijd (h)erkend. Kinderen die vroeger trauma’s meemaakten en hiermee alleen bleven, kunnen soms later in het leven terugkijken op hun nood aan passende hulp en op de afwezigheid daarvan.
Hoe denken we over trauma?
Waarom we kinderen met probleemgedrag niet altijd meteen aan de verwerking van kwetsuren denken. Bij het woord ‘trauma’ denken we allereerst aan bijvoorbeeld een tsunami of een brand waarbij het kind zijn thuis en zijn omgeving verloor, aan een rampzalig auto-ongeluk met groot verlies van mogelijkheden of zorgfiguren tot gevolg, aan een gewelddadige aanranding op straat, enzovoort.
Trauma gaat over gebeurtenissen die groots en onverwacht ingrijpen in het dagelijks leven, over ervaringen waarop men zich onmogelijk kan voorbereiden. Het gaat om gebeurtenissen die zo ingrijpend zijn dat het psychisch apparaat ze niet kan verwerken zoals het dat met andere ervaringen wel kan. Iemands leven en psychisch functioneren wordt door trauma’s volledig overhoopgehaald.
We spreken van trauma van het type I wanneer iemand met een eenmalig gebeurtenis wordt geconfronteerd (een auto-ongeval, een tsunami). Trauma van het type II betreft gebeurtenissen die zich herhalen, zoals herhaaldelijk seksueel misbruik.
Er wordt in de literatuur een derde type trauma beschreven dat ‘complex trauma’ wordt genoemd, maar waarbij we niet in de eerste plaats aan het begrip ‘trauma’ denken.
Het betreft de aaneenschakeling van intrusieve en/of discontinue ervaringen binnen de eigen zorgcontext. Precies omwille van dit laatste aspect onderscheidt complex trauma zich van beide andere types van trauma.
Overhoop halen van de realiteit van het kind.
Als volwassene kunnen we ons min of meer een voorstelling maken van hoe een traumatische gebeurtenis van type I of II het leven en het persoonlijke functioneren overhoop zet. Wat van een dergelijke ingrijpende, harde en overspoelende traumatische ervaring overblijft, is een herinnering aan wat er gebeurd is.
De ervaring brandt zich in het geheugen als een film die met alle details opgeslagen wordt. Om verwerkt te kunnen worden moet die steeds opnieuw herhaald worden. Die ervaring wordt voorgesteld in dromen en in verhalen.
Het trauma moet herbeleefd en verteld worden om het een plaats te kunen geven. Om het in te passen in de persoonlijkheid.
De traumatische gebeurtenis dient deel te worden van of ingeschreven te geraken in het eigen levensverhaal dat men doorheen het leven vertelt, opschrijft en gaandeweg herdenkt en herschrijft.
Wat iemand na een traumatische ervaring nodig heeft om het gebeurde een plaats te geven, is precies het kunnen delen van die ervaring. Er is dan een grote nood aan mensen die willen luisteren, die het niet beu worden om steeds opnieuw te luisteren en die ook aanwezig blijven op de momenten dat je niet kunt of wilt vertellen. Het aanhoren van een traumaverhaal is vaak erg aangrijpend.
We zijn benieuwd naar je reactie hieronder! Reactie annuleren