Ontsnappen aan de diepgaande eenzaamheid.
Als alles met een kind goed verloopt… ontwikkelt zich geen diepgaande eenzaamheid.
Een baby is vanaf de geboorte toegerust met vaardigheden die hem in staat stellen de nabijheid van zorgzame volwassenen te verkrijgen en te behouden. Activiteiten zoals huilen en lachen, oogcontact zoeken, of wegkijken… zijn een van de vele mogelijkheden omdat de baby aan de eenzaamheid zou ontsnappen.
Daarenboven heeft het kind van de natuur enkele fysionomische kenmerken meegekregen die hem/haar sociale mogelijkheden geven. Zoals zijn grote ogen, zijn perzikachtige babyvelletje en zijn typische babygeur zijn typische fysionomische kenmerken die hem verzekeren van volwassen nabijheid. Zo geven volwassen hem zijn geborgenheid en verzekeren hem/haar van een veilige omgeving.
Zijn dit niet de omstandigheden van de baby, dan ontwikkelt zich een diepgaande eenzaamheid, want deze empathische gave is niet terug te vinden bij alle volwassenen. Baby’s veronderstellen dit wel, en hebben geen scanner om dit vooraf te weten.
Op dit punt kan er al één en ander misgelopen zijn.
Het kind is prematuur en krijgt onvoldoende nabijheid van een zorgfiguur.
De baby is gehandicapt en krijgt onvoldoende nabijheid van een zorgfiguur.
Een ziekte waarbij de nabijheid van de ouders niet kon verzekerd worden.
Ook moeilijkheden bij de ouders door persoonlijkheidsstoornissen, ziekte zoals post-natale depressie, een alleenstaande moeder, geboorte in gevangenisschap, gebrek aan netwerk, geboorte in oorlogsomstandigheden enz. zijn voor een baby zeer moeilijke omstandigheden om te ontwikkelen. Of gewoon ongewenst zijn kan de baby al in een zeer kwetsbare positie plaatsen.
De natuur kan het goed geregeld hebben maar het kind verkeerd in een familiale of sociale situatie dat ongezond is.
Meestal zijn de baby’s omringd met ontroerde en verliefde ouders en familie. Zorgfiguren zijn geneigd om zich om het kind te bekommeren. De omringende zorgfiguren bieden dan ook de nodige nabijheid en bescherming. Iedereen met een gezonde volwassen houding monitort hoe het kind het stelt. Gezonde volwassenen reageren op zijn/haar behoeften en verlangens.
Het kind staat minder bloot aan allerhande gevaren wanneer het in de buurt is van geestelijke gezonde volwassenen die groter, sterker en wijzer zijn.
Bowly, de grondlegger van de gehechtheidstheorie, noemde dit aspect van de ontwikkeling niet voor niets ‘a secure base’ of ‘een veilige basis’: ‘se-curus’ in het Latijn betekent ‘zonder zorgen’.
In voldoende goede omstandigheden start het leven als een fase waarin je relatief ‘zonder zorgen’ kunt zijn.
In goede omstandigheden zijn baby’s zonder intrusieve en overweldigende honger, pijn, angst of kou enz. De voorwaarde is ook dat er zorgfiguren beschikbaar zijn die in deze eerste dagen en weken van het leven je zorgen opvangen en je noden voldoende invullen.
Beschikbare menselijke aanwezigheid en nabijheid zijn daarom even cruciaal als eten en drinken. Het zijn de talloze kleine ervaringen van goede zorg, die het kind de kans bieden om een verwachtingspatroon op te bouwen. Zonder een ingevuld verwachtingspatroon verkeert de baby in angst. Daardoor kan een complex trauma met een geremde ontwikkeling ontstaan.
Het ondenkbare van niet-geschikte ouders is mogelijk :
Het is denkbaar dat kinderen cola krijgen in de plaats van babymelk. Het is mogelijk dat kinderen van heel vroege leeftijd fastfood krijgen in plaats van fruitpap en groenten-vlees-aardappelen. Maar het is evenzeer mogelijk dat de ouders het kind voor de televisie zetten. Ze vinden het kind maar een lastpost die ze liever kwijt zijn. Zo kunnen ze hun eigen activiteiten verder zetten.
Ze kunnen het kind vastbinden in een maxicosy waardoor het een achterstand oploopt in motoriek. Er volgt gedurende uren geen interactie met het kind. Daardoor kan het kind ook een taal achterstand oplopen. Het kind wordt gedeprivieerd van allerlei prikkels of ontvangt de verkeerde prikkels.
Als het kind gefrusteerd geraakt dan is het mogelijk dat de respons er niet komt van de ouders. Misschien zal het kind zelfs fysiek geweld ondergaan, of dat de ouders schreeuwen naar het kind gedurende een woedeaanval. Maar het is evenzeer mogelijk dat de ouders het kind in het donker zetten waar het nog meer angst ondergaat.
Maar wat zijn de gevolgen als het kind niet met gerust gemoed kan terugvallen op de zorgfiguren wanneer hij/zij in zijn exploratiedrang in nood komt, of gefrustreerd raakt?
In normale omstandigheden kan het kind rust en vertrouwen ontvangen bij de zorgfiguur waar hij/zij aan gehecht is. Vervolgens zal het kind weer zijn eigen weg gaan en autonomie opzoeken. Steeds weer opnieuw wisselende zorgfiguren kunnen er ook voor zorgen dat het kind zich niet meer hecht.
Immers de zorgpersonen verdwijnen toch steeds uit haar/zijn leven. Aandacht trekken hetzij op positieve of negatieve manier wordt dan de voordehandliggende strategie. Het kind zal dan ook niet luisteren naar figuren waaraan het niet gehecht is. Zelfs een straf heeft dan ook geen effect. Daarbij heeft immers het kind niets te verliezen. Dit zijn gevolgen van geen hechting met zorgfiguren.
M.a.w. als de zorgfiguren geen tijd hadden, of als er overweldigende omstandigheden waren, dan zal het kind zich daaraan aanpassen.
Op latere leeftijd herhaalt zich dat gedrag. Ze kiezen bijvoorbeeld een partner die voor dezelfde omstandigheden zorgt waar het kind zich aan aangepast heeft. Zo’n kinderen ervaren narcistische situaties eigenlijk wel als normaal.
Diepe schaamte kan ook ontstaan bij het kind als het zich niet autonoom kan ontwikkelen, door het niet adequaat reageren van de zorgfiguren. Zijn emotionele achterstand en/of fysieke achterstand kan het bemerken op later leeftijd. Zo’n kind loopt een groter risico op pestgedrag. Het zal zich achtergesteld voelen, of een negatief zelfbeeld ontwikkelen.
Zo’n kind kan zich op latere leeftijd als een narcist ontwikkelen om die schaamte te onderdrukken.
Het kind kan sprakeloos zijn omwille dat “zijn moeilijkheden” woede of ergernis veroorzaken bij anderen. Daardoor kan het niet of durft het niet uit te drukken wat het meegemaakt heeft. Het kind blokkeert volledig bij het ervaren van pijn of woede. Op die manier kan het kind gaan lijden aan Breath holding spell syndrome.
Het niet ontstaan van hechting.
Vanaf 7 à 8 maanden ontstaan spelletjes van wederkerigheid, waarbij het kind bijvoorbeeld lacht naar papa en hem op die manier betrekt in een spel van kijken en wegkijken, van lachen en grimassen trekken. Kiekeboe wordt niet toevallig het geliefde spel in deze levensfase.
Als er onvoldoende zorg werd ontwikkelt in de eerste 7 maanden dan loopt die fase van hechting achterop. Wanneer die achterstand op emotioneel vlak wil worden ingelopen dan zal er zich eerst een stabiele veilige omgeving gecreeërd zijn voor het kind.
Bij een normale ontwikkeling van het kind zal het kind zich anderzijds gaan afwenden indien een vreemde persoon te dichtbij komt. Het kind wordt in deze periode éénkennig. Maar wat als de zorgfiguren geen wederkerigheid aan gaan, geen observatie hebben en reactie op die spelletjes?
Dan gaat het kind geen vreemdenangst ontwikkelingen, geen diepere hechting, Het kind zal dan niet huilen ingeval dat de moeder weggaat.
Er ontstaat geen gehechtheidsrelatie die geprefereerd, exclusief is met een zorgfiguur die vaak in de buurt is.
In tegendeel het kind lijkt superlief tegenover iedereen, in een poging iemand er toe te brengen waar het zich kan aan hechten. Zo’n reactie kan een patroon worden dat zich doorzet tot in de volwassenheid.
Maar bij een normale ontwikkeling ontstaat een onderscheid tussen vertrouwd en veilig aan de ene kant, vreemd en beangstigend aan de andere kant. Hier ontstaat een basisgevoel van vertrouwen, en wat de kenmerken daarvan zijn. Het is ook na een relatief stabiele periode dat het kind zich gaat hechten.
Als het op jonge leeftijd daar misgelopen is, kan op volwassen leeftijd een persoon zich veel te snel of juist niet gaan hechten.
Dikwijls ook uit eenzaamheid of uit compensatie aan wat een veilige relatie zou kunnen zijn zal het volwassen geworden kind geen bindende relaties met anderen aangaan. Zo’n volwassen persoon grijpt naar drugs, seks, porno enz omdat dit hem een veiliger gevoel heeft en om zich beter te voelen dan bij intieme relaties.
Niet toevallig ontdekt het kind in de fase van 7 à 8 maanden ook dat het gehecht kan raken aan een knuffelbeest, een pop of een doekje als een voorspelbaar voorwerp. Zo’n knuffel voorwerp waarvan de geur of de zachtheid iets kan oproepen van vertrouwdheid en troost biedt de mogelijkheid voor de baby om een emotionele overbrugging te bouwen indien de echte zorgfiguur haar/hem eventjes alleen laat. Op die manier leert de baby zijn gevoelens te reguleren.
Het volwassen kind dat zijn gevoelens niet heeft kunnen regulieren grijpt naar alles wat hem kan ontspannen.
Als die gehechtheid niet ontstaan is met een zorgfiguur dan zal een pop, of voorwerp niet die overbruggingsfunctie krijgen, in tegendeel het kan zijn dat de pop juist een voorwerp wordt om agressie tegen te uiten. Op volwassen leeftijd kan ook de agressie bij die persoon niet gereguleerd zijn en tot partnergeweld in een relatie leiden.
Ook dan als er geen hechting ontstaat zal het kind een diepgaande eenzaamheid ontwikkelen en een schaamte voor zijn afreageren waar het kind dan wel negatieve respons op krijgt. Wie weet zelfs slagen.
In normale omstandigheden leert het kind te onderscheiden welke volwassenen er in alle omstandigheden voor hem beschikbaar zijn.
In goede omstandigheden leert het kind tevens dat die volwassenen de opwindende exploratiedrang en autonomie verwerving ten volle ondersteunen. In moeilijke opvoedingsomstandigheden zijn zowel de veilige als de opwindende omstandigheden weinig aanwezig.
Denk daarbij aan kinderen die in groepen moeten opgroeien, waar er een tekort aan personeel is, vooral ’s nachts, kinderen die dan meestal reeds een geboortetrauma hebben meegemaakt, of pijnen hebben ten gevolge van honger of slechte hygiënische omstandigheden kunnen dan te weinig troost krijgen, waardoor de eenzaamheid inzinkt. Dan is ook geen sprake van veel exploreren tijdens de dag.
Als het kind geen mogelijkheden heeft om veilig zijn omgeving te ontdekken dan loopt het kind een vertraging in zijn ontwikkeling op. Deze vertraging is dan weer een bron van schaamte en eenzaamheid tegenover andere kinderen. Dan ontbreken deze kinderen een script, een verwachtingspatroon of blauwdruk van hoe goede relaties verlopen. Integendeel ze hebben een blauwdruk van hoe slechte relaties verlopen. Slechte relaties, slechte ouders vinden die haast normaal maar niet bevredigend.
In gewoon goede omstandigheden leert een kind waar hij/zij troost en hulp kan vinden.
Immers talloze keren heeft het kunnen ervaren dat papa, mama, opa of oma, en later ook de kinderverzorgster of kleuterjuf, er voor hem waren.
Het kind kreeg de wondermiddelen tegen pijn of angst omdat het zich in een veilige omgeving wist. Zo’n veilige gehechtheidsrelatie is het fundament en essentieel voor een gezonde emotionele ontwikkeling.
Als dit niet de emotionele ontwikkeling is dat de persoon heeft meegemaakt dan zal zich dat in veel gevallen zich uiten in lege en eenzame mensen. Zo’n mensen ontwikkelen zich in co-dependentie gedrag of narcistisch gedrag en gaan opzoek naar hun tegenpool. Snel herkennen ze de kwetsbaarheid bij de andere omdat dit hun gemeenschappelijk fundament is.
Lege en eenzame mensen.
Co-dependenten en pathologische narcisten zijn psychologisch onderontwikkelde personen die elkaar nodig hebben om zich goed te voelen over zichzelf en te ontsnappen aan de diepgaande eenzaamheid.
Alleen zijn co-dependenten en narcisten lege, eenzame mensen die het gezelschap van een ander nodig hebben om te ontsnappen aan hun fundamentele gevoelens van schaamte en alomtegenwoordige eenzaamheid. Schaamte kan ook ontstaan zijn door expliciet misbruik van narcistische familieleden, en niet alleen door verwaarlozing.
De co-dependent is zich hiervan bewust, terwijl de narcist erin slaagt zich erin te verbergen.
Paradoxaal genoeg trekken deze twee disfunctioneel tegenovergestelde minnaars magnetisch elkaar aan zodat ze hun ‘half’ emotionele en relationele zelf in een kunstmatig en tijdelijk geheel ‘getal’ kunnen omzetten.
Eenvoudig gezegd, alleen voelen ze zich wezenlijk gebroken, leeg en niet geliefd.
De ondraaglijke emotionele pijn van hun “half zelf” drijft hen om hun aanhoudende schaamte, hopeloosheid en pathologische eenzaamheid te dempen.
Door zich samen te smelten in een kunstmatige “hele persoon” dikwijls met veel sex kunnen ze de realiteit vergeten. Ze vergeten tijdelijk hun doordringende leegte, hopeloosheid en zelfhaat tijdelijk. Ze bevrijden zich tijdelijk van de onvermijdelijke chronische emotionele pijn die hen onophoudelijk plaagt, tijdelijk.
Tijdelijk opschorten van zelfhaat, schaamte en eenzaamheid.
Samen krijgen ze respijt van hun levenslange brandende zelfhaat, schaamte en pathologische eenzaamheid.
Samen verwarren ze allebei complete samensmelting met een diepgaande relatie. De tijdelijke afwezigheid van eenzaamheid ervaren ze als euforisch geluk en blijdschap.
Een vergelijking zou een persoon zijn die uiteindelijk antidepressiva neemt voor een levenslang geval van ernstige depressie. Maar die persoon heeft ook andere psychologische moeilijkheden die onafhankelijk zijn van de depressie.
Zodra de pijnlijke chronische depressie is opgeheven ervaren ze opwinding. Ze hoeven niet langer het verzengende pessimisme te voelen. Ze ervaren voor de eerste keer in hun leven, opwinding en optimisme.
De vreugde verdwijnt na een tijdje.
Echter, als ze eenmaal acclimatiseren aan hun nieuwe “normale” zelf, dan verdwijnt de vreugde door hun bestaande psychologische problematiek, die in hun leven terugkeert en nu voorop komt te staan.
De gedreven ervaring met het menselijk magneetsyndroom van twee “half” verliefde mensen biedt een wonderbaarlijke remedie tegen chronische schaamte. Maar die drive biedt ook een tijdelijke oplossing voor een pathologische eenzaamheid bij beiden.
De bijna ogenblikkelijke verdwijning van de chronische emotionele pijn van elke “halve persoon” is verrassend als een co-dependent en een narcist elkaar ontmoeten. Deze gedeelde “zielsverwantschaps” ervaring kan hun eenzame leven met opwinding en hoop verlichten. Evenwel is dit echter maar een pleisterwerk dat een diepe wond bedekt. Het is slechts een tijdelijke oplossing omdat bij de narcist de drang om superieur te zijn leidt tot de devaluatie van de co-dependent.
Deze combinatie van “½” plus “½” is de wiskundige formule die werkt met deze twee mensen die door gebrek aan zelf-liefde zijn verhongerd en zich schamen. Daardoor zijn ze voor een beetje geluk van elkaar afhankelijk.
Ze zullen elkaar altijd nodig hebben om zich heel te voelen. Deze relatie van twee helften kan nooit een hele relatie zijn. Eén van de redenen is omdat beide mensen de vereiste eigenliefde en individuatie missen.
Oorsprong van eenzaamheid en schaamte.
De eenzaamheid bij de co-dependent kan het gevolg zijn van C-PTSS. C-PTSS is een langdurig trauma opgelopen tijdens de kinderjaren door verwaarlozing op verschillende vlakken.
De normale verzorging van een kind.
Als de verzorging van een kind in de eerste levensjaren goed zit dan bouwen verzorger (moeder/vader) samen met het kind verhalen op. Mama of papa spelen ook samen met het kind en lachen samen over de verhalen die het kind poogt te vertellen.
Op die manier leert het kind dat door het vertellen van iets dat leuk was, de vreugde nog groter wordt. Het kind zal ook leren dat door het vertellen van iets dat pijn deed of verdriet bracht, deze pijn of dit verdriet al deels kan laten wegsmelten.
Door te vertellen worden ervaringen en herinneringen aan gebeurtenissen steviger verankerd in taal. Daardoor ontstaan stukjes geschiedenis over positieve momentjes in het leven, evenals over de pijnlijkere momenten en kwetsuren.
Moeite met vertellen bij kinderen met een complex trauma.
Kinderen met een complex trauma hebben vaker moeite met vertellen, tekenen en spelen. We zijn het toch allemaal eens dat vertellen toch een belangrijke rol speelt in een mensenleven. De vaardigheid om te vertellen levert essentiële bouwstenen voor ervaringen binnen allerhande ontwikkelingsdomeinen.
Al vertellend verbind je je met anderen.
’s Avond aan elkaar vertellen hoe je dag was, of op school vertellen wat je in het weekend hebt meegemaakt… creëert en onderhoudt de band met degene aan wie je vertelt. Er ontstaat een diepe verbinding. Wat als die mogelijkheid er niet is?
Regulering van de gevoelens.
Aan anderen vertellen wat je hebt meegemaakt, helpt ook om jezelf weer gereguleerd te krijgen. Zeker wanneer iets of iemand je uit evenwicht heeft gebracht is kunnen vertellen helend. Je gevoelens delen vermindert de intensiteit ervan. We zetten er ons gezamelijk onze schouders over. Maar wat als die mogelijkheid er niet was? Dan krijg je ongecontroleerde woede-aanvallen zoals een narcist.
Opbouwen van het zelfbeeld.
Bovendien zijn narratieve capaciteiten van belang bij de opbouw van het zelfbeeld: ‘wie ben ik’, ‘waar kom ik vandaan’, en wie word ik later. Dit zelfbeeld opbouwen als kind in aanwezigheid van narcistische ouders is zeer moeilijk.
Beperkingen ten gevolge van complex trauma gedurende de kinderjaren.
De narratieve capaciteiten van een kind met complex trauma zijn vanuit diverse mogelijke achtergronden beperkter. Die capaciteiten zijn ook anders dan die van kinderen die opgroeien in voldoende goede omstandigheden.
Getraumatiseerde kinderen hebben minder kansen gekregen om samen met zorgfiguren te oefenen in het vertellen over ervaringen.
Overspoelende ervaringen.
Het kan ook dat als de zorgfiguren in de kinderjaren het kind dat later dan een co-dependent wordt te vroeg en te overmatig hebben blootgesteld aan overspoelende ervaringen het kind getraumatiseerd werd. Als het kind verscheidene ruzies, discussies, vechtpartijen en scheldpartijen en of partnergeweld heeft meegemaakt, gehoord of gezien is dit een overspoelende ervaring. Partnergeweld kan er voor zorgen dat het kind aan zijn lot werd overgelaten. Dit kan bij het kind zo een te intense ervaringen zijn dat het kind sprakeloos maakt.
Ook angst ten gevolge van geweld tijdens oorlog en/of vluchten kan het kind getraumatiseerd hebben. Zo’n ervaring gaat voor het kind zijn narratieve capaciteiten te boven. Daarom dat ik ook altijd stel dat het kind in veiligheid dient gebracht te worden.
Onvoorspelbaarheid en gebrek aan structuur.
Er zijn ook nog andere gebeurtenis buiten partnergeweld die er kan voor zorgen dat het kind sprakeloos wordt. Zoals te veel verschilldende zorgfiguren. De verplaatsing van kinderen in verschillende omgevingen zonder een vaste zorgfiguur.
Een kind dat te weinig aandacht krijgt in een instelling enz. De abrupte scheiding van broers en zusters, familie enz. Niet alle negatieve ervaringen zorgen voor trauma’s. Negatieve ervaringen kunnen het kind ook sterker maken zonder dat ze een trauma ontwikkelen. Evenwel, te veel en te intense negatieve ervaringen breken de draagkracht van het kind. Die draagkracht zal van persoon tot persoon verschillen.
Wanneer het daarenboven om ervaringen betreft die zich voordeden nog voor je woorden ter beschikking had, wordt het dubbel zo moeilijk.
Eigenaardig gedrag van het kind dat niet wordt opgemerkt zorgt voor schaamte.
Het zijn dergelijke ervaringen die nog niet in taal en verhaal te vatten zijn, die dan tot expressie komen in gedrag, maar op een weinig gesymboliseerde of verteerde manier.
Daardoor blijven deze ervaringen in het lichaam en in het hoofd aanwezig als een nachtmerrieachtige ervaring. Die niet te verwoorden ervaringen en gevoelens kunnen in de vorm van pop-up stoorzenders opduiken en het kind zijn evenwicht onderuithalen. Daarbij kan dit terzelfdertijd voorvallen zonder dat het kind goed begrijpt waar die rare gedachten en onvoorspelbare gedragingen of vreemde spelinhouden plots vandaan komen.
De ontwikkeling van schaamte en negatief zelfbeeld brengt een diepgaande eenzaamheid.
Diepe eenzaamheid en schaamte kan het kind vervolgens opnieuw in de moeilijkheden brengen. Zo kan het kind ervaren hoe belangrijke anderen – zoals ouders, broers of zussen, leerkracht en vriendjes – geïrriteerd worden door wat het kind doet of speelt. Die irritatie komt er omdat dit gedrag of spel iets toont van een gekwetste. Bij de meesten is die gekwetsheid van een baby een vreemde beschadigde binnenwereld die niet onderkend wordt. Het is een taboe dat ouders, van een moeder de baby zou kunnen verwaarlozen de eerste maanden van zijn levensjaren.
Op die manier ontstaat bij die co-afhankelijke baby een diepe schaamte en eenzaamheid.
Zoals we weten merkt de narcist deze gevoelens van kwetsbaarheid bij een co-afhankelijke op. Door love-bombing, maar zelfs ook de juiste attenties zal de narcist zorgen voor een magnetische aantrekkingskracht tot een andere. Daarmee heeft de narcist de bedoeling van een romantische tijdelijke samensmelting te creeëren.
Wat zijn jou ervaringen met de dans tussen een narcist en zijn/haar co-dependent? Laat het me weten. Ik antwoord graag.
Johan Persyn
Lees meer.
The Human Magnet Syndrome: The Codependent Narcissist Trap by CreateSpace Independent Publishing Platform
Van kwetsuur naar litteken hulpverlening aan kinderen met complex trauma
Emotionele afhankelijkheid loslaten doe je zo!
The Human Magnet Syndrome: Why We Love People Who Hurt Us
Disease to Please Curing the People-Pleasing Syndrome
Why we love people who hurt us by Pesi Publishing&Media
Hoe stop je de emotionele afhankelijkheid en verslaving aan de narcist?
