Meltdown bij een kind treed op wanneer de hersenen van een kind volledig worden overspoeld met informatie. Dit komt omdat er op dat moment geen kalmerende prikkels bij het kind zijn.
Het gevolg is een storing in het vermogen van de hersenen om zintuiglijke informatie, verbale informatie, emotionele informatie en meer te verwerken gedurende een bepaalde periode. De meltdown is een copingstrategie om met de situatie om te gaan.
Het kind kan bijvoorbeeld een enorme huilbui krijgen. Maar het kan ook verstarren en niet meer reageren op de omgeving. Dit kan dan bij 5% van de kinderen weer “breath holding spell syndroom” tot gevolg hebben. Sommige kinderen of tieners kunnen dan in een psychose gaan.
Het kind begrijpt het niet en kan het dan niet begrijpen!
Een gebrek aan kalmerende prikkels bij het kind heeft als gevolg overweldiging. Dat zorgt ervoor dat het kind de dingen op het moment niet kan begrijpen. Door deze overbelasting schiet het kind in een overlevingsstand. En de ouder weet dikwijls niet hoe het kind te kalmeren en hoe het kind kalmerende prikkels te geven.
In een gevaarlijke situatie of een situatie waarin je de controle verliest komt iedereen in de vecht-modus (fight), sla je op de vlucht (flight) of verstar je (freeze) en soms bij de ouder in een “behaag” situatie.
Meltdowns en “sensory overload” kan iedereen overkomen, vooral kinderen.
Ze komen vaker voor bij mensen met neurologische en mentale gezondheidsproblemen, omdat ze al meer verwerkingsuitdagingen hebben om mee om te gaan. Dit omvat diagnoses zoals autisme, ADHD, SPD, angst, stemmingsstoornis, ODD, trauma en nog veel meer.
Omdat je geen diagnose hebt gekregen, of omdat de symptomen niet intens zijn, betekent dat niet dat een kind min of meer gevoelig kan zijn aan overprikkeling en zich minder goed kan concentreren. Vooral kinderen die in een complex trauma situatie zitten, fysiek of emotioneel verwaarloosd worden zullen gemakkelijk overgaan naar gedrag ten gevolge van sensory overload.
Meltdowns en “sensory overload” zijn niet opzettelijk of logisch.
Het is niet iets waar het kind bewust voor kiest. Dit is de reden waarom zaken als beloningen en straf in deze situaties niet effectief zijn en de zaken vaak erger maken. We moeten het kind van onderaf ondersteunen door te focussen op fysieke en emotionele regulatie: niet met een focus van bovenaf op taal of redeneren.
Problematische dingen die volwassenen doen tijdens een meltdown bij kinderen:
Proberen uit te leggen of te redeneren met argumenten waarom het kalm moet zijn. Vragen om keuzes te maken! Dreigen met straffen! Beloven van beloningen! Te veel praten. Schreeuwen of roepen! Toevoegen van hun eigen grote emoties, gezichtsuitdrukkingen, stem, bewegingen, enz.
Wat helpt tijdens meltdowns:
De omgevingsstimulatie verminderen (felle lichten, geluiden, overtollige mensen, enz.)! Verwijderen van alle taken en eisen. Verlagen van het tempo van uw bewegingen en spraak. Verminderen (of wegnemen) van uw verbale communicatie. Als je spreekt, maak het dan stil en kalm.
Aanraken of niet: afhankelijk van het kind.
Als fysiek comfort wordt getolereerd, probeer dan een rugmassage, stevige knuffel, massage of rockende ritmische beweging. Sommige kinderen hebben totale rust nodig, weg van anderen.
Raak deze kinderen niet aan – geef ze de ruimte. Zorg voor items die het kind kalmerend vindt zoals lycra bodysok, verzwaringsdeken, knuffelbeesten, zachte muziek, enz.
Weet dat het tijd kost voor de hersenen van een kind om te herstellen van een meltdown.
“Sensory Overload” stopt niet onmiddellijk en kan minuten tot uren duren. Geef ze ruimte en gratie, en help ze langzaam weer aan het leven te beginnen wanneer ze er klaar voor zijn. Begin niet met lezingen of het oplossen van problemen op het moment dat je merkt dat ze kalm zijn, omdat dit hen waarschijnlijk meteen weer in de overweldigende modus brengt.
Wanneer een kind al totaal overweldigd is en wegsmelt, moeten we de stimulatie terugtrekken en stoppen met de eisen.
Dit is daar niet het moment voor. In plaats daarvan heeft het kind behoefte aan kalmerende prikkels. We moeten een gevoel van veiligheid in hun lichaam en hun hersenen scheppen, een gevoel van verbondenheid en vertrouwen met ons, en dan gaan we verder. Hen dwingen om door te gaan met activiteiten, iets af te maken of te doen wat je zegt, zal hier niet helpen.
Autisme en meltdown!
Als iemand met autisme een meltdown krijgt kan dat worden aanzien voor een woede-uitbarsting. Als er ook op gereageerd wordt alsof het om een woede-uitbarsting gaat is dat erg ongunstig. Een meltdown is geen ‘strijd om de macht’ of een dwingende poging om aandacht te krijgen.
Het is een reactie van het lichaam op overbelasting door stress, als gevolg van overprikkeling. Bij een volwassen persoon met autisme zal deze persoon eerst alles doen om zo’n meltdown te vermijden, zoals het drinken van alcohol.
Geef me de 5 tips om met een meltdown te leren gaan bij een autistische persoon.
Tip 1: Doe je rits dicht!
Je rits dichtdoen betekent dat je als, ouder of begeleider, je eigen emotie niet toont. Hoe moeilijk dit ook is. Je emoties geven extra informatie en het probleem is juist dat er al te veel informatie in dat koppie zit. Parkeer je emoties dus tot later.
Tip 2: Gebruik Auti-communicatie!
Door de Auti-communicatie van “Geef me de 5” te gebruiken voor veiligheid en zekerheid. Op een rustige toon spreken, praktisch en met uitroeptekens, is hier een onderdeel van.
Tip 3: Geef ruimte!
Dit is niet het moment om iets nieuws te leren of om aan te geven wat wel of niet mag en kan. Laat dit zelfs. Wanneer er weer rust is in het hoofd, is er ook weer ruimte voor nieuwe dingen.
Tip 4: Bied een veilige omgeving en activiteit!
Bedenk vooraf welke ruimte en activiteiten rust bieden en maak vooraf samen de afspraak dat dit is wat het kind gaat doen bij een punthoofd. Herhaal deze afspraak in het moment zelf.
Tip 5: Stel grenzen!
Stel grenzen, ook op het moment van het punthoofd, maar pick your battles en stel dus alleen de grens die nu echt nodig is.
Tip 6: Leer van de situatie!
Bedenk wat er mis ging en neem deze ervaring mee. Zo kun je samen steeds meer van deze momenten voorkomen.
Tip 7: Wees lief voor jezelf!
Je werkt al zo hard!
Hoe herken je een overprikkeld kind?
Ieder kind kan een keer last krijgen van overprikkeling. Vaak komt het ook voor in combinatie met autisme of ADHD. Bij kinderen waarbij de prikkelverwerking niet helemaal goed gaat zien we dat alle prikkels even hard binnenkomen. Het natuurlijke filter, dat minder belangrijke prikkels tegenhoudt, werkt dan niet goed. Hierdoor komen er meer prikkels binnen dan het kind aan kan.
Signalen van overprikkeling bij je kind:
- reageert sterk op prikkels waarop andere kinderen nauwelijks reageren.
- huilt snel en raakt makkelijk overstuur.
- slaapt moeilijk in en/of wordt ’s nachts makkelijk wakker.
- is overdag vermoeid.
- spreekt niet graag af met meerdere kinderen tegelijk.
- heeft last van labeltjes in kleding.
- heeft behoefte aan structuur en houdt van routine.
Overprikkeling kan ook bij kinderen met ADHD!
De poortwachter van ons brein!
Bij kinderen die gevoelig zijn voor zintuiglijke prikkels werkt de zogenaamde ‘poortwachter’ niet goed. De poortwachter filtert binnenkomende zintuiglijke prikkels. Prikkels die minder belangrijk zijn worden dan niet doorgelaten.
Bijvoorbeeld: je kind is sommen aan het maken, een ander kind schuift met zijn stoel, buiten waait de wind en de juf geeft een kind extra uitleg, het kind dat niet gevoelig is over overprikkeling werkt ongestoord door.
Wanneer de sensorische informatieverwerking goed verloopt, zuivert deze de binnenkomende prikkels en kan het kind zich prima op zijn sommen richten en de andere informatie aan zich voorbij laten gaan.
Echter, wanneer de poortwachter niet goed werkt, laat deze alle (ook de niet belangrijke) zintuiglijke prikkels toe. Deze veelheid aan prikkels bestaande uit geluiden, visuele drukte en interne prikkels overbelasten het brein, wat een overprikkeld kind tot gevolg heeft (ook wel sensoryoverload genoemd).
Het sensorisch dieet!
Het belangrijkste is dat een sensorisch dieet past bij de dagelijkse behoeften van je kind. Ieder heeft voorkeuren voor welke soorten lichten, geluiden, geuren, enz. En dit heeft te maken met hoe onze eigen unieke hersenen die gevoelens verwerken. Onze kinderen zijn niet anders.
Als je kind niet op zoek is naar zintuiglijke prikkels, is je kind prima in staat om te doen wat verwacht wordt. Bijvoorbeeld: klaarmaken voor school, zodat je kind niet te laat komt.
Om een kind dat rustiger te maken geef je het alleen maar zijn voorkeuren aan prikkels.
Als je gemerkt hebt dat een trampoline helpt, laat het je gedurende “zijn” tijd even stuiteren. Dat kan verschillen van dag tot dag.
Pas wanneer je tegemoet komt aan de zintuiglijke behoeften van je kind, kan je kind zich weer op iets anders concentreren. Je kind heeft het nodig om zijn of haar brein te kalmeren of te activeren voordat je kind zich weer ergens anders op kan richten. De felle lichten kunnen je kind zo afleiden dat je kind niet ziet wat er op het bord gebeurd vooraan in de klas.
Wanneer je je kind zintuiglijke strategieën en activiteiten geeft aangepast op zijn behoeften, dan kan je kind pas komen tot leren, luisteren, communiceren, spelen, eten en slapen.
Het sensorische dieet van je kind kan elke dag als een schema worden toegepast of juist aanbieden zodra het nodig is, wanneer je merkt dat je kind door een luidruchtige omgeving wordt overweldigd.
In een dergelijke situatie kun je dan een gehoorbeschermer aanbieden of een mp3 speler met een heerlijk zachte hoofdbandkoptelefoon, maar ook een bijtring of stressbal kan helpen.
Signalen die duiden op een overprikkeld kind!
Overprikkeld en Actief
Deze kinderen proberen prikkels te vermijden of controle te houden.
- Is een moeilijke eter.
- Eet netjes, knoeit vrijwel niet.
- Vindt het fijner om met één iemand af te spreken en graag thuis.
- Raakt snel overstuur wanneer hij of zij geen controle heeft over de daginvulling.
- Houdt niet van bepaalde texturen en labels in kleding.
- Houdt van routine. Weet precies waar alles ligt.
- Wil altijd dezelfde shampoo, tandpasta en lotion.
- Slaapt moeilijker in. Bij voorkeur donkere kamer en geen geluiden.
- Wordt makkelijk wakker van geluiden.
Overprikkeld en Passief
Deze kinderen oefenen weinig invloed uit op zintuiglijke prikkels en laten de prikkels ondergaan met overprikkeling tot gevolg.
- Probeert ander eten, maar kan dan schrikken.
- Spreekt af met meer kinderen terwijl het dan eigenlijk te druk voor hem of haar is.
- Heeft er moeite mee wanneer spelregels niet opgevolgd worden, kan dan hier niet op reageren en raakt gefrustreerd.
- Moeite met labels in kleding.
- Heeft graag overzicht, maar kan het zelf moeilijk aanbrengen.
- Heeft last van producten met een te sterke geur.
- Is ’s ochtends meteen wakker, niet noodzakelijk met een stralend humeur, want heeft direct last van prikkels om zich heen.
Triggers voor overprikkeling
- Haren kammen
- Tanden poetsen
- Strakke kleding (jeans)
- Luide geluiden (vuurwerk, donder)
- Felle lichten (camera flitst, felle zon, flitslichten)
- Geuren (parfum, geurend wasmiddel)
- Zwemmen in meren
- Plakkerige vingers
- Labels op kleding
- Aanraking en Knuffels
- Schoenen en sokken dragen
Scherp of bitter voedsel
Handige kalmerende prikkels wanneer je kind overprikkeld is!
Laat je actieve kind lekker sjouwen en zwaar werk doen.
Daarmee bedoel ik laat hem veel dingen met kracht doen zoals het tillen van de boodschappentassen uit de auto, het sjouwen met de bieb boeken of het verplaatsen van stenen in de tuin of meehelpen in de tuin.
Is je kind gevoelig voor diverse texturen aan handen en voeten?
Laat je kind dan voorzichtig kennis maken met diverse texturen. Oefen eerst met droge texturen zoals rijst. Je kunt om je kind uit te dagen kleine spulletjes in de rijst verstoppen zoals wiebeloogjes en pompon balletjes. Speel samen met speelzand zoals Madmattr. Probeer vervolgens je kind met happy senso op de handen om te gaan met vloeistoffen en experimenteer met scheerschuim. En als laatste daag je je kind uit om samen slijm te maken.
Voor kinderen die doodsbang zijn voor harde geluiden?
Organiseer een regendansfeest. Haal de potten tevoorschijn en laat ze hun eigen regen gekletter en donder creëren. Ook kun je je kind bij zeer ongewone angst ondersteunen door het aanbieden van een gehoorbeschermer.
Is je kind een pietluttige eter?
Bereid dan het voedsel dat je kind niet lekker lijkt te vinden op een andere manier. Dus pureer de groenten eens.
Gaat je kind beweging uit de weg?
Heeft je kind een slecht gevoel van ruimte en balans daag je kind dan uit met sporten zoals zwemmen, paardrijden of springen op een trampoline.
Kauwt je kind om prikkels te reguleren?
Geef je kind dan dikke shakes door een rietje om de orale beweging te stimuleren. Ook bellen blazen en kauwen op kauwsieraden zijn goede alternatieven om sensorische prikkels aan te bieden.
Is je kind gevoelig voor labels in kleding?
Knip dan de labels uit de kleding, koop ook geen strakke kleding en let op met wasmiddel en wasverzachter, vaak ervaren ze dat ook niet prettig op de huid.
Borstel je kind of geef je kind een massage op rug of armen met de Senseez soothables of een massagebal. Dit helpt je kind om beter om te gaan met sensorische prikkels.
Voor kinderen gevoelig voor labels, kan ik de kleding van SAM aanraden.
Kalmerende prikkels voor je kind
Ademhalingsoefeningen voor kinderen:
- Blaas zeepbellen.
- Leg pompon bolletjes op een blad met een doolhof en laat je kind ze, al blazend door een rietje, verplaatsen.
- Diep ademhalen terwijl mama / papa tot 10 telt.
- Yoga ademhalingstechnieken.
- Mindfulness en Meditatie oefeningen (de bekende bodyscan).
- Spierontspanningsoefeningen: Help je kind systematisch spieren aanspannen en ontspannen in een bepaalde volgorde. Oefen met een stressbal.
- Een knuffel stevig vastpakken en knuffelen.
- Geef je kind een massage.
Voorkomen van overprikkeling door fysieke activiteit
Gebruik fysieke activiteit om energie te verbranden. Dit is een afleidingsstrategie die heel goed kan werken bij het verwerken van prikkels en emoties, denk aan:
- Stuiteren op een skippybal
- Springen (op trampoline)
- Hardlopen
- Fietsen
- Dansen op muziek
Diepe druk bij je kind toepassen om te kalmeren!
Veel kinderen vinden diepe druk erg rustgevend. Immers het geeft hen een veilig en geborgen gevoel. Te vergelijken met een stevige knuffel.
Dit zijn enkele voorbeelden om diepe druk toe te passen:
- Verzwaringdekens
- Verzwaarde knuffels
- De snuggle huggle of bodysox
- Gebruik de diepe druk roller
Diverse zintuiglijke kalmerende prikkels om je kind te helpen tot rust te komen:
- Kijk naar de ontspannende beweging van druppels in een lavalamp of vloeibare zandloper.
- Gebruik verlichting om je kinderen te kalmeren. Denk aan een nachtlampprojector.
- Rustgevende geluiden
- Gebruik sensorische flessen
- Schommelen (sensory swing)
- Essentiële oliën (aromatherapie of olie)
Voorkomen van overprikkeling door verandering van omgeving met kalmerende prikkels voor kind
Op sommige momenten is uit de situatie weggaan het beste om de rust te doen wederkeren. Voorbeelden van deze kalmerende techniek kunnen zijn:
- Neem je kind mee naar een andere ruimte in huis.
- Ga met je kind wandelen.
Verandering van activiteit om overprikkeling te voorkomen
Een andere kalmerende strategie is om de aandacht af te leiden van de problemen die het probleem veroorzaken. Een hele handige strategie om overprikkeling te voorkomen en jezelf als ouder ook op te laden. Dit zijn enkele suggesties:
- Laat je kind even een TV-programma kijken.
- Speel samen een spel of laat je kind even computerspelletjes spelen.
- Bied je kind aan een boek of strip te lezen of lees je kind voor.
- Geef je kind speelzand of klei (sensopathisch spel).
- Laat je kind een tekening maken.
- Luisteren naar muziek.
- Spelen met friemelspeelgoed.
Verbeelding gebruiken om te kalmeren
- Laat je kind nadenken over dingen waar hij blij van wordt.
- Laat je kind zijn zorgen op papier schrijven en het stuk scheuren en weggooien.
Andere kalmerende suggesties voor je kind
Help je kind om zijn gevoelens te uiten. Emoties herkennen en kunnen uiten helpt bij het kalmeren en ontspannen. En leer je kind probleemoplossende vaardigheden.
- Je kunt de “Stop / Denk / Doe” – techniek gebruiken: Stop wanneer je boos bent / Denk na over welke alternatieven je hebt om het probleem op te lossen / Pas de gekozen strategie toe.
- Laat je kind gaan tellen totdat hij zich meer ontspannen voelt.
- Laat je kind de dag beoordelen met basisemoties (met slaapklets, smoeltjesboek of de emotiestenen).
Handige kalmerende tips voor je kind
- Bewaar alle producten die je kind helpen om zichzelf te kalmeren op een vaste plek. Maak eventueel een snoezelplek en gebruik een sensorische box
- Gebruik kalmerende strategiekaarten. Maak de verschillende technieken waar je kind, bij dreigende overprikkeling, uit kan kiezen visueel. Gebruik hiervoor evt onze bijgevoegde infographic.
Heb je nog tips om overprikkeling te helpen voorkomen? Laat het onze lezers weten in de commentaren!
Lees Meer
