Paul van der Velde weet dat er geen enkele geschiedenis zo wordt geromantiseerd als de Tibetaanse, die van de Cubaanse revolutie wellicht uitgezonderd.
Westers Boeddhisme Paul Van der Velde.
De benarde situatie van de Rohingya heeft geleid tot wereldwijde veroordeling, maar er is minder aandacht besteed aan de islamofobie die hun uittocht drijft.
Waarnemers zeggen dat er een perceptiekloof is als het gaat om religieus extremisme – waarbij moslims regelmatig onterecht als terroristen worden bestempeld, terwijl boeddhisten over het algemeen worden afgeschilderd en begrepen als pacifisten.
“Het probleem is dat veel te veel westerlingen niet begrijpen dat het boeddhisme, net als elke andere religie, kan worden misbruikt voor politieke doeleinden”, zei Phil Robertson, plaatsvervangend Azië-directeur bij Human Rights Watch, tegen ABC.
Ongeveer 900.000 Rohingya leven nu in vluchtelingenkampen in Bangladesh, van wie de meesten vorig jaar zijn gevlucht. (AP: Manish Swarup)
Boeddhistisch nationalisme is steeds prominenter geworden in Myanmar sinds het land in 2011 openging, met toenemende spanningen die leidden tot kolkend gemeenschapsgeweld in de deelstaat Rakhine.
De meeste aanhangers van de wereldreligies beweren dat hun tradities deugden als liefde, mededogen en vergevingsgezindheid hoog in het vaandel hebben staan, en dat de staat waarnaar ze streven een staat van universele vrede is.
De geschiedenis heeft ons echter geleerd dat religieuze tradities menselijke aangelegenheden zijn, en dat ze, hoe nobel ze ook zijn in hun aspiraties, een volledige reeks van zowel menselijke deugden als menselijke tekortkomingen vertonen.
Hoewel maar weinig ervaren waarnemers geschokt zijn door het optreden van religieus geweld, is er in dit opzicht één opmerkelijke uitzondering; er blijft een hardnekkig en wijdverbreid geloof bestaan dat boeddhistische samenlevingen echt vredig en harmonieus zijn.
Deze veronderstelling blijkt duidelijk uit de verbazing die veel mensen hebben op gebeurtenissen zoals die in Myanmar plaatsvinden.
Hoe, vragen velen zich af, zou een boeddhistische samenleving – vooral boeddhistische monniken! – iets te maken hebben met zoiets monsterlijk gewelddadigs als de etnische zuivering die nu wordt uitgevoerd op de lang geplaagde Rohingya-minderheid in Myanmar? Moeten boeddhisten niet meelevend en pacifistisch zijn?
Behalve homo’s en immigranten!
Er christenen zijn die geloven dat het idee om van je naaste te houden en voor je vijanden te bidden betekent dat je van iedereen houdt behalve homo’s en immigranten, terwijl er andere christenen zijn die geloven dat het betekent dat je van diversiteit en inclusie houdt, maar niet van de mensen houden die het niet eens zijn met ideeën over diversiteit en inclusie.
“Hou van iedereen” zou iedereen moeten omvatten (voor beter of slechter), maar mensen schrijven hun eigen kleine lettertjes van uitzonderingen op de regel.
Individualisme versus collectivisme
In het geval van het boeddhisme hebben westerlingen het gefilterd door hun reeds bestaande overtuigingen en wereldbeelden, waaronder individualisme in tegenstelling tot de meer collectivistische cultuur van het Oosten. Dat is belangrijk.
Waar het traditionele boeddhisme een enorme nadruk legt op verlichting met als doel nirvana, een mystieke onthechting van de wereld, lijkt het westerse boeddhisme meer te gaan over het hervormen van je karakter en gedrag om vreugde en vervulling te vinden (wat ironisch is omdat zulke dingen vluchtig zijn, volgens traditionele boeddhistische leerstellingen).
Hebben jullie vragen of suggesties? We antwoorden graag.