Definitie van situationele ethiek:
Situationele ethiek is een filosofie die het idee propageert dat, wanneer een crisis wordt aangepakt, het doel de middelen heiligt. Maar ook dat een “rigide” interpretatie van regels en wetten terzijde kan worden geschoven als daarmee een groter goed of minder kwaad wordt gediend.
Elke gedachte in een storm. Passend en onpassend gedrag.
Situationele ethiek kan gevaarlijk zijn in combinatie met het verwrongen, crisisgevoelige denken van mensen die aan persoonlijkheidsstoornissen lijden.
Voorbeeld
Stel je bijvoorbeeld voor dat je wordt uitgenodigd om te dineren in het huis van een vriend. Je komt aan, wisselt beleefd gesprek, geniet van een paar hapjes en gaat aan tafel zitten.
Halverwege het hoofdgerecht begin je ineens te schreeuwen tegen de andere gasten, de stoelen omver te werpen, de gastheer uit zijn stoel te halen en hem fysiek aan te vallen.
Dat zou beschouwd worden als zeer ongepast gedrag — maar niet als je hem natuurlijk had zien stikken, de situatie onder controle had, één gast opdroeg om hulp te roepen, een ander om buiten te wachten en de ambulance te laten roepen en ondertussen verharde obstructies uit de beheerde de levensreddende Heimlich-manoeuvre uitvoert.
Afhankelijk van de situatie.
Dit buitengewone voorbeeld illustreert een belangrijk punt: er is een wereld van verschil in wat passend en ongepast gedrag is, afhankelijk van de situatie.
Vooral wanneer het om een crisis gaat, zijn veel gedragingen die de meeste mensen als zeer ongepast beschouwen, zeer geschikt.
In sommige noodsituaties is de normale ethiek niet voor een goede reden van toepassing.
Wat normale ethiek is, is natuurlijk cultuur bepaald. Ook de antropologie van René Girard legt de oorsprong en de betekenis uit van het offeren. Hier vind je een tekst die dieper ingaat op het kannibalisme, wat niet betekent dat ik het daar mee eens ben.
Rechtvaardiging onaanvaardbaar gedrag.
Waar het een kwestie wordt, is waar een foutieve redenering als gevolg van een persoonlijkheidsstoornis een gevoel van crisis veroorzaakt en daarom een rechtvaardiging voor onaanvaardbaar gedrag.
Hoe een echte crisis eruit ziet?
Een raam breken — om te ontsnappen aan een vuur.
Een vreemdeling aanvallen — uit zelfverdediging.
Een persoon doden in oorlogstijd.
Rijden door een rood licht — wanneer een gewonde naar een ziekenhuis wordt gebracht.
Een dier doden — een pijnlijke dood verkorten (euthanasie).
Situationele ethiek wordt toegepast in de meeste gebruikelijke juridische en religieuze stelsels vanwege de erkenning dat een strikte of fundamentalistische interpretatie van regels, wetten en morele codes soms tot onrechtvaardigheid kan leiden.
Het kan ook een persoon voordeel bieden met dubieuze motieven met voldoende dekking of rechtvaardiging om zich te gedragen in een onrechtvaardige manier.
De meeste rechtszaken zijn een oefening waarin de situationele ethiek rond een zaak wordt geëvalueerd met de toepasselijke wetgeving, het beschikbare bewijsmateriaal en de belangrijke omstandigheden.
Situationele ethiek heeft ook aanzienlijke beperkingen en zwakke punten.
Omdat situationele ethiek acties gedrag probeert te rechtvaardigen op basis van verwachte gevolgen, zijn ze afhankelijk van het individuele subjectieve oordeel van elke persoon, hun interpretatie van een situatie en hun huidige overtuigingen over de toekomstige gevolgen van hun acties.
Wanneer narcisten in ‘verwarring’ worden gebracht kunnen de gevolgen omdat de betrokken mensen totaal andere realiteiten hebben, de resultaten explosief zijn.
Praktijkvoorbeeld van situationele ethiek.
Stel je nu voor dat je terug bent op dat etentje en dat dezelfde reeks gebeurtenissen plaatsvindt – maar deze keer vergiste je je en je geloofde alleen maar dat de persoon stikte.
Deze keer word je niet als een held beschouwd. Je kunt worden beschouwd als een maker van problemen, een schuldige aan het verstoren van een feest of een dwaas.
Je hebt een crisisreactie in een niet-kritieke situatie gebracht.
Het verdedigen van een criminele daad van een partner kan omwille van de emotionele afhankelijkheid als een ‘crisisreactie’ beschouwd worden om te vermijden dat die criminele daad aan het licht komt, maar is wel medeplichtigheid als dat tot gevolg heeft dat het slachtoffer niet erkend wordt.
Meestal zal een narcist en zijn vliegende apen zich in zo’n situatie voordoen als het slachtoffer van de daden van het slachtoffer.
Als gevolg van het misbruik kan een slachtoffer dat geïsoleerd wordt vluchten in drugs.
De dader kan zich dan verschansen achter het druggebruik. Het slachtoffer verzint alles, en de dader en zijn vliegende apen beschouwen zich als de lijders onder het druggebruik van het werkelijk slachtoffer.
Het druggebruik is om te ontsnappen aan de eenzaamheid, namelijk zich niet waardevol te voelen omwille van de verwaarlozing, en de druk om te zwijgen wat het misbruik precies was.
Mensen kunnen beginnen vraagtekens te plaatsen bij je oordeel, je motieven, je reacties en je methoden.
Dit is een scenario dat vele keren is gespeeld in de levens van mensen met persoonlijkheidsstoornissen, omdat ze steeds weer een crisis waarnemen en een crisisreactie aannemen, waarbij ouders, kinderen, broers en zussen, familieleden, partners, collega’s, vrienden, kennissen en omstanders geen crisis zien. De crisis is immers hun eigen narcistisch misbruik dat ze projecteren op anderen.
Dit verschil in perceptie vormt de kern van veel van de conflicten in een NPD / Niet narcist-relatie.
Hoe het eruit ziet wanneer de situationele ethiek wordt toegepast door persoonlijkheidsgestoorde individuen?
De vriendelijke opstelling van een man ten opzichte van een vrouwelijke medewerker wordt door zijn persoonlijkheidsgestoorde echtgenote geïnterpreteerd als een overspelige bedoeling, die een angst voor verlatingsreactie en beschuldigingen van flirten, ontrouw en overspel teweegbrengt.
Een histrionische moeder, verteerd door angst, voelt dat haar kinderen dringende zorg nodig hebben en trekt een grote som geld van de familiebankrekening terug om zo snel mogelijk een privébehandeling te krijgen.
Een narcistische medewerker interpreteert de groeiende professionele prestaties van een collega als een persoonlijke bedreiging en rechtvaardigt zijn wraakzuchtige reactie.
Een borderline-moeder, die zich in haar gevoel gevangen voelt voelt zich waardeloos.
Zij heeft daarbij ook een gevoel van mislukking. De borderliner voelt zich waardeloos bij het observeren van het groeiende vertrouwen. Ook de onafhankelijkheid van haar tienerdochter valt in slechte aarde. Vanzelfsprekend is die tienerdochter jonger, slimmer, mooier dan haar is.
Haar tienerdochter wordt niet belemmerd door dezelfde overweldigende hoeveelheid beperkingen en verantwoordelijkheden. De tienerdochter is geneigd om haar fouten uit te dagen in momenten van puberale trots.
Gevoelig aan bespotting en vernederd besluit de moeder “terug te slaan in zelfverdediging”.
Een ontwijkende vader, gekweld door de onophoudelijke vraag van zijn kinderen naar aandacht en lof, trekt zich terug op een plek waar hij denkt dat hij voor zichzelf kan zorgen.
In al deze gevallen is een verandering van prioriteiten gerechtvaardigd door de vermeende noodzaak om een crisis aan te pakken. Het is niet zo dat de narcist geen geweten of gevoel voor moraliteit heeft. De narcist(e) trekt er echter geen conclusies uit voor zijn gedrag. Daarbij is het beter in hun ogen de minste van twee kwaden kiezen.
En omdat de prioriteiten voor de betrokkenen anders zijn is het gebruikelijke resultaat dan een conflict.
Voorbeelden van situationele ethiek toegepast door Niet persoonlijkheidsgestoorde individuen.
Situationele ethiek kan ook een belangrijke rol spelen in de reacties van niet-individuele personen op typische persoonlijkheidsgestoorde gedragingen en de crises die daaruit voortvloeien.
Sociale taboes doorbreken:
Om zichzelf te beschermen en verder misbruik, letsel of schade te voorkomen, moeten niet-narcisten soms culturele protocollen of sociale taboes doorbreken, bijvoorbeeld:
Een persoon tegen zijn wil dwingen om in een instelling voor geestelijke verzorging te gaan om een behandeling te ondergaan.
“Geen-Contact” toepassen op een ouder om emotionele of verbale mishandeling te voorkomen of familieleden.
Scheiden van een echtgenoot om aan misbruik te ontsnappen.
Voogdijrechten of toegang van een ouder belemmeren om de kinderen te beschermen.
Familiefeesten vermijden uit angst dat een familielid slecht gedrag zal herhalen.
Dit soort acties kan ertoe leiden dat andere omstanders de motivaties van de niet narcist verkeerd begrijpen.
Het is bijvoorbeeld niet ongewoon voor verre familieleden om volwassen kinderen te verwijten dat ze “Geen-Contact” gaan met een misbruikende ouder.
Als een ouder zijn kind beschermt tegen een narcistische ouder wordt die soms door familieleden beschuldigd van oudervervreemding. Het gebeurt vaak ook dat religieuze vrienden (van uit een niet inclusief geloof) om verontwaardigd te kijken als een niet-narcist van zijn echtgenoot scheidt.
Wat je niet moet doen bij een situationeel ethisch conflict?
Maak geen excuses voor iemand die zich op een gevaarlijke, disfunctionele of ongepaste manier gedraagt.
Negeer een echte crisis niet waar er één is. Ga niet over tot belediging over de situatie .
Niet argumenteren, klagen, bekritiseren of veroordelen. De andere persoon reageert waarschijnlijk eenvoudigweg door zijn eigen gedrag te rechtvaardigen.
Laat jezelf niet geïsoleerd raken. Daarbij probeer het niet om het alleen te doen. Ga er niet vanuit dat jij een narcist kunt veranderen.
Wat je kunt doen bij een situationeel ethisch conflict?
Omring jezelf met mensen die de situatie begrijpen. Je hebt mensen nodig die narcisme begrijpen. Zulke mensen kunnen je een realiteitscheck kunnen geven.
Bescherm en verwijder uzelf en alle kinderen tegen gevaarlijke of beledigend gedrag.
Stel vooraf een actieplan op voor wat u de volgende keer zult doen.
Als je nog suggesties hebt hoe je in zo’n situatie best actie onderneemt wil je het ons dan lezers. Uw gedetailleerde ervaring kan een aha-moment betekenen voor een lezer. Heb je vragen? Ik antwoord graag. Wij willen doorbraken. Jij ook?
We zijn benieuwd naar je reactie hieronder! Reactie annuleren