In sommige gezinnen wordt de persoon die stopt met disfunctioneren een zondebok.
Ze zullen de schuld krijgen. De persoon die wil genezen zal als het probleem worden gezien. De reden is omdat de andere leden er baat bij hebben dat de dingen blijven zoals ze zijn. In dit artikel wil ik je duidelijk maken wat je daarmee kunt doen, want vergeef ze: ze weten niet wat ze zeggen.

Het is handig om gezinseenheden als systemen te zien. Elk lid speelt een rol in het familiesysteem.

Er zijn verzorgers, aanjagers, vredestichters, presteerders – veel verschillende rollen.
Elk van deze rollen heeft voordelen voor de leden.

Bijvoorbeeld: een verzorger kan het gevoel hebben dat ze nodig zijn. Een handlanger van de dominante figuur kan zich belangrijk voelen als zijn kameraad. Dat vermindert de leegte in die persoon als die contact met hen blijft opnemen als ze iets nodig hebben. Een vredestichter kan het gevoel krijgen dat hij de “lijm die het gezin bij elkaar houdt is en dat vult dan zijn ego – identiteit (of gebrek eraan) – leegte. Tenslotte heb je het gouden kind dat allerlei voordelen krijgt en de zondebok die allerlei nadelen krijgt.

In huizen waar de enige verbinding ontstaat door disfunctionele relaties, komt dat vaak doordat de ouders ook een ontoereikende hechting hadden met hun ouders. Zo zetten ze hun soort hechting verder en de opvoedingsstijl. Daardoor is er onder de oppervlakte vaak diepe woede, wrok, spanningen en een gebrek aan grenzen.

Het zondebok-mechanisme.

Als een lid probeert grenzen te stellen of problemen te erkennen, zullen de andere leden negatief spreken over hem of haar. Ze proberen andere familieleden ertoe te brengen deze persoon in hetzelfde licht te bekijken. Dat heeft dan sociaal gewicht. Hoe meer mensen de leugen volgen, hoe meer “sociaal proof” de leugen krijgt en aan kracht. Hoe grote ook het gewicht van de uitsluiting en hoe groter de narcistische levering.

Het gezamenlijk ontkennen, zeker naar de buitenwereld toe, en het zwijgen voor elkaar werd het ultieme doel, hoewel iedereen op zijn tenen loopt. Tezelfdertijd voedt het ook bij enkelen hun superioriteitsgevoel als compensatie voor hun persoonlijke onzekerheid.

Meestal zit men met teveel in een klein huisje en de muren hebben oren.

In het geheim roddelen ze over elkaar en spelen hersenspelletjes. Er is constante wedijver en jaloersheid. Wanneer ze iemand kunnen aanwijzen als zondebok, ontstaat er een valse solidariteit in de groep en daalt de spanning tijdelijk.

De spanning loopt echter na een tijdje weer op omdat door het in de kijker lopen van het gouden kind dit de verlangens aanwakkert bij de andere leden. Het gouden kind lijkt volop te genieten van zijn voordelen, waardoor dit de concurrentie aanwakkert.

De manier hoe dat het gouden kind zijn voordelen kan veilig stellen en de andere leden kan sussen is door voorraad (energie, materiaal, geld, tijd enz.) te gaan wegnemen bij de zondebok door de handlangers in te schakelen. De zondebok krijgt dan nog meer nadelen.

Dit is eigenlijk een coping-mechanisme, want wat ze eigenlijk voelen is: pijn.

Ze voelen zich in de steek gelaten. En als ze zichzelf en anderen kunnen overtuigen dat het de schuld van de andere persoon (de zondebok) is, dan hoeven ze hun eigen rol niet te erkennen.

Ze hoeven niet te kijken naar de pijnlijke disfunctie binnen het familiesysteem of de eenheid. Ze kunnen ook profiteren van de dingen die blijven zoals ze zijn, zelfs als dit voor hen ellende of lijden met zich meebrengt.

Het zwarte schaap

Veel mensen praten niet over hoe isolerend, verdrietig en eng het kan zijn om het ‘zwarte schaap’ van het gezin te zijn. Meestal is de zondebok ook de persoon die zich inzet voor het helen van generatietrauma’s. Die zoekt om de problematiek te begrijpen en zijn eigen verantwoordelijkheid in het systeem wil zien. En zich bewust wil worden van zijn patronen. En ook het belang inziet van rustig te blijven en zijn emoties te reguleren.

Het is een ware daad van moed, van eigenliefde. Het is het ultieme geschenk aan je familie. Zelfs als ze het vanuit hun beperkte perspectief niet op deze manier kunnen zien werkt het transformerend.

Alleen omdat iemand boos op ons is of onze keuzes afkeurt, is het nuttig om te begrijpen dat dit niet betekent dat we ‘slechte’ mensen zijn of de oorzaak van alle problemen van onze families.

Je bent de zondebok in je familie als je altijd te horen krijgt dat er iets mis met je is. Vertellen ze je dat je geen socialisatie- of communicatieve vaardigheden hebt, ook al ben je decennialang orthopedagoog en counselor? Zeggen ze dat je een hoer en een psychopaat bent?

Vergeef ze omdat ze niet weten wat ze zeggen.

Wanneer ze u belasteren, beschamen, uitbannen, uitsluiten of straffen, probeer dan niet het persoonlijk op te vatten. Het is mogelijk dat het je wat geld zal kosten. Dit zal je kinderen in ieder geval verwarren. Zie jezelf zoals God je ziet en vertel dit aan je innerlijke kind.

Als je je eenzaam voelt weet dat je niet alleen bent die dat meemaakt. Je kunt het na een tijdje prima vinden om dit disfunctionele gezin te hebben en er niet aan deel te nemen. Bovendien begin je je anders te organiseren. Je gaat je anders focussen. Je krijgt nieuwe prioriteiten en doelstellingen. Ook de criteria die de toets vormen voor het vervullen van je waarden veranderen. Je vindt de disfunctionele relaties niet meer het “normaal”. Je vindt het eng en nauw.

Er is veel meer mogelijk in het leven door een andere instelling. Dan ontstaat er ruimte tussen je gevoelens. Minder en minder kunnen je opkomende gedachten je triggeren. Je komt dichter en dichter bij het punt waar je het loslaat en zegt: “Ik vergeef ze, ze weten niet wat ze zeggen”.

In het begin heb je een volledig negatief zelfbeeld. Maar door je te verbinden met andere zondebokken en jezelf telkens op nieuw te genezen van de familiepijn als die je triggert, kun je helen en zelfs veel sterker worden en bloeien. Je zou je spiritueel kunnen optrekken aan de ultieme zondebok Jezus, maar ook in literatuur en film zal je een inspiratiebron vinden.

Als ze je zien als niet normaal en je er niet bij behoort, is het mogelijk dat je de afwijzing als kind niet kunt begrijpen!

Je kunt er zelf van houden om anders te zijn, maar anders was een bedreiging waarvoor vertrouwd en veilig was bij de andere familieleden, de wonden die we allemaal dragen!
Het familiesysteem is als een tafel met 4 poten.

Wanneer je geen rol meer speelt in het disfunctionele systeem, raakt de hele tafel uit balans door het balanceren op 3 poten.

Sociale dynamiek en valse solidariteit

Dit gebeurt overal waar onzekerheid de sociale dynamiek aandrijft binnen een groep of bij mensen die vrienden en/of professionals zijn. Het is wat het is. Je hebt eerst aanvaarding nodig die de pijn die het met zich meebrengt transformeert.

Als je beseft dat de dynamiek van spiegeling van verlangens, en verlangens die groeien als gevolg van het zien zoals in de reclame, en beseft dat daaruit ‘onbewust’ jaloersheid kan ontstaan, kun je bij jezelf het jezelf vergelijken met anderen stoppen en je oneindig verlangen vervullen door een kunstwerk, de natuur enz.

Door die zelfreflectie neemt de spanning af. Ook als je het zondebokmechanisme begrijpt weet je dat verschillende meningen in een groep naast elkaar mogen en best bestaan. Dat je met die afwijkende meningen rekening houdt. Een groep functioneert niet door machtsspelletjes om iedereen hetzelfde te laten denken of beslissen.

Roddelen kun je tegengegaan en transparantie is belangrijk. Op die manier vermijd je dat de groep mensen uitsluit. Er is aandacht voor de kwetsbare en voor de afwijkende mening. “0ut of the box denken” is een vaste zorg in de groep. Natuurlijk heeft elke groep zijn grenzen. Maar bij een zondebok gaat het om willekeur en onschuld.

De zondebokpijn verschuiven naar licht

Doe alle pijn die het je brengt als je het in een container voelt en als de container genoeg is, schiet het naar het universum. Breng veel licht naar je hart. Een goede vriendenkring zal je helpen het hoofd te bieden.

Als jij degene in je familie bent die generatietrauma’s geneest en andere familieleden je aanvallen omdat je niet langer deelneemt aan de disfunctie – houd vol en blijf de ene voet voor de andere zetten!

Het is zo’n pijnlijke ego-dood om je eigen weg te gaan – maar het is essentieel als je wilt ontdekken en meer van jezelf wilt zijn in dit leven. “Nee, zeggen” en grenzen stellen is bitterzoet maar 100% de moeite waard. Het kost tijd, maar soms beginnen die familieleden te accepteren waarom je hebt gedaan wat je hebt gedaan.

Dat betekent niet dat ze zelf volledig zullen veranderen, maar het is een begin. Blijf sterk mede zondebokken!

Je bent hier om generatievloeken te verbreken, niet om mensen te behagen.

Ben jij het moeilijke, woedende kleine meisje of de jongen die “onverbeterlijk” was? Constant naar je kamer gestuurd werden? Of op je knieën moest zitten? Waar dan de verhalen begonnen met “je bent een last” en “niet goed genoeg”. Waarom kun je niet meer zijn als x of y?
Wel, sluit je aan bij onze zelfgenezersgroep. Links in het menu.

Controle dynamiek in een gezin met een verslaafde.

Om te genezen doe je niet wat nu disfunctioneel is in de samenleving.

In een disfunctionele familie wordt onafhankelijkheid gezien als verlaten.

Valse overtuiging n° 4 en Melanie’s methode voor verandering!

Het is nodig om anderen te helpen als ze geen narcist zijn.

UMC Utrecht Hoe kunnen we u helpen?

Een andere, holistische visie is niet zo vreemd – over lichaamsgerichte therapie!

Een vuurtoren voor zelfzorg en solidariteit

Deel dit artikel met de mensen van wie je houdt en waarvan je weet dat ze zelf geen anderen uitsluiten in je gemeenschappen, zodat zij en hun families ook kunnen ontsnappen aan misbruik.